ΙΣΤΟΡΙΑ
Στην ευρύτερη περιοχή της Νεάπολης, η φύση, η ιστορία, οι θρύλοι και η ζωή συνυπάρχουν σε αρμονία και δημιουργούν περιβάλλον μοναδικό.
H περιοχή κατακλύζεται από κειμήλια παρελθόντων πολιτισμών που καταστράφηκαν από πολέμους ή φυσικές αιτίες.
Η αρχαιολογική σκαπάνη και τα έργα υποδομής έχουν ανασύρει και συνεχίζουν να εκθάπτουν όχι μόνο ερείπια αρχαίων ναών αλλά επίσης λεηλατημένους Μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους, αγάλματα, σαρκοφάγους, νομίσματα, θεμέλια αρχαίων εργαστηρίων, σκάφη, αφιερώματα στους θεούς, επιτύμβιες στήλες, είδη οικιακής χρήσεως, κοσμήματα, υπέροχα ψηφιδωτά, πανοπλίες, ξίφη κλπ.
Μέρος αυτών των αντικειμένων είναι αποθηκευμένα και μέρος τους εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Σπάρτης, ενώ κάποια άλλα συντηρούνται και αναμένουν την έκθεσή τους σε τοπικό μουσείο του οποίου η μελλοντική ανοικοδόμηση συζητείται με τις αρμόδιες Αρχές. Τα πολύτιμα αυτά ευρήματα προέρχονται από διαφορετικές ιστορικές περιόδους και διαφορετικούς πολιτισμούς. Στο παρελθόν η αχανής παραλία των Βοιών συνιστούσε λιμάνι εξαιρετικής σημασίας, καθώς η στρατηγικά σημαντική γεωγραφική του θέση το καθιστούσε δημοφιλές πέρασμα και τόπο συνάντησης εμπόρων, πολεμιστών, πειρατών, προσκυνητών και εξερευνητών οι οποίοι λόγω των ατέρμονων περιπλανήσεών τους μετέφεραν όχι μόνο προϊόντα αλλά επιπροσθέτως γνώση, εμπειρίες, θρησκείες και προπαντός διαφορετικές κουλτούρες.
Έτσι ο λαός της αρχαίας πόλης των Βοιών, που ήταν δίπλα στη σημερινή πόλη της Νεάπολης εκτεινόμενη επίσης στη γύρω περιοχή εκμεταλλεύτηκε τις συνθήκες αυτές με πολλούς τρόπους. Από την αρχαία ιστορία μαθαίνουμε ότι οι άνθρωποι που επιβίωσαν των γεωλογικών μεταβολών που έλαβαν χώρα περίπου το 1750 π.Χ. –έτος πτώσης του έως τότε ακμάζοντος Μινωικού πολιτισμού-, δηλαδή σεισμών, ηφαιστειακών εκρήξεων και μετακινήσεων ορεινών όγκων, εξαιτίας των οποίων η περιοχή των Κυθήρων έγινε νησί, αφιέρωσαν τη σωτηρία τους στη θεά Άρτεμις, η οποία λατρευόταν από τους κατοίκους της Νότιας Πελοποννήσου. Επιπροσθέτως οι κάτοικοι των Βοιών έχτισαν και σημεία λατρείας άλλων θεών, όπως ο Ασκληπιός, η Ίσις, ο Σέραπις, ο Ερμής, η Υγεία και ο Ποσειδώνας. Εκτός από τους υπάρχοντες οικισμούς της περιοχής, τρεις επιπλέον πόλεις χτίστηκαν: η πόλη της Σίδης από απόγονο του μυθικού Δαναού, η πόλη της Ίσης από τον ιδρυτή της Ρώμης Αινεία και η πόλη Αφροδισιάδα η οποία πιστεύεται ότι ιδρύθηκε από πρόσφυγες του Τρωικού πολέμου. Οι τρεις πόλεις τελικά ενώθηκαν από τους κατοίκους των Βοιών και άκμασαν, κυρίως εξαιτίας των Μυκηναίων εμπόρων. Οι ανασκαφές έχουν επίσης φέρει στο φως τμήματα Μινωικών σκαφών που κοσμούνται από δελφίνια και διπλούς πελέκεις. Με την πάροδο των ετών, το λιμάνι των Βοιών που βρίσκεται κοντά στην πόλη της Σπάρτης, υπήρξε στόχος συχνών επιθέσεων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Το 456 π.Χ. ο Αθηναίος στρατηγός Τολμίδης κατέλαβε και λεηλάτησε την πόλη ακολουθούμενος από τον Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο Γ΄ το 218 π.Χ.. Μερικά χρόνια αργότερα, το 146 π.Χ. ο λαός των Λακεδαιμονίων, αργότερα μετονομαζόμενοι σε Ελευθερολάκωνες επικράτησαν και η ανεξάρτητη πλέον πόλη των Βοιών σταδιακά γνώρισε σημαντική ευημερία. Η πόλη είχε δικό της νόμισμα και θεωρείτο από τις πιο ισχυρές. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πολλοί πολυτελείς ιδιωτικοί και δημόσιοι χώροι χτίστηκαν, κατασκευάστηκαν ναοί και δημιουργήθηκαν αξιόλογα έργα τέχνης. Αυτή η εποχή διήρκεσε για περισσότερο από τετρακόσια χρόνια. Δυστυχώς, το 475 μ.Χ., ισχυρός σεισμός κατέστρεψε την πόλη και συνεχίστηκαν οι επιδρομές.
Κατά την εποχή του Μεσαίωνα πολλοί άνθρωποι κατέφυγαν στη γειτονική ορεινή περιοχή όπου έχτισαν το χωριό Βάτικα, το οποίο εν συνεχεία κυριάρχησε ως ονομασία. Φήμες υπάρχουν για τον εσωστρεφή και μοναχικό τρόπο ζωής των κατοίκων καθώς και για τη βάρβαρη συμπεριφορά τους. Σταδιακά υπάχθησαν στη Μονεμβασιά η οποία διοικούνταν από τους Βενετούς, με ενδιάμεση τουρκική κυριαρχία. Μετά την εξέγερση του Ορλώφ και τη βίαιη καταστολή της οι περισσότεροι κάτοικοι εγκατέλειψαν την περιοχή και κάποιοι εξ’ αυτών συμμετείχαν στον αγώνα ενάντια στην Οθωμανική κυριαρχία. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, τα επόμενα χρόνια που οι ακτές ησύχασαν από πειρατικές εισβολές και άλλους κατακτητές η νέα παραλιακή πόλη της Νεάπολης χτίστηκε πάνω στα ερείπια της παλαιάς βασισμένη σε αρχιτεκτονικά σχέδια βαυαρικής έμπνευσης.
Έκτοτε η Νεάπολη είναι μια ήσυχη, καθαρή, προοδευτική πόλη με υπέροχες παραλίες, καθαρή θάλασσα, και ήρεμους εργατικούς κατοίκους, οι οποίοι έχουν διακριθεί σε ποικίλα πεδία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις γύρω περιοχές υπάρχουν σημαντικοί βιότοποι οι οποίοι συγκεντρώνουν σπάνια είδη φυτών και πουλιών, όπως η μοναδική τουλίπα Γουλιμή είδος άγνωστο στον κόσμο έως την ανακάλυψή του από τον Κωνσταντίνο Γουλιμή. Αναπτύσσεται στη δεξιά πλευρά της Νεάπολης, προς την παραλία σε ολόκληρο το νησί της Ελαφονήσου και στην πεδιάδα των Βοιών. Ένα άλλο σπάνιο φυτό το οποίο μπορεί να δει κανείς μόνο στην περιοχή της Πελοποννήσου και συχνά στην πεδιάδα των Βοιών είναι το ανοιξιάτικο κυκλάμινο σε σχεδόν κόκκινο χρώμα, ιδιαίτερα γνωστό ως Κυκλάμινο “repandum S. Et S”. Η απάνεμη περιοχή είναι επίσης καταφύγιο πουλιών όπως πελεκάνοι, αγριόπαπιες και κύκνοι.
Στο μέρος αυτό, όπου το χθες συναντά το σήμερα, μεταξύ Νεάπολης και Ελαφονήσου, ο επισκέπτης μπορεί να δει ίχνη αρχαίων οικισμών, υπέροχες βυζαντινές εκκλησίες, τα ερείπια της Μεγαχώρας στην Καστανιά με τις θαυμάσιες μεταβυζαντινές εκκλησίες, μία εκ των οποίων ανέπαφη, και τον θαυμαστό κόσμο του σπηλαίου. Επιπλέον η ευρύτερη περιοχή του Ακρωτηρίου Μαλέα με σημαντικούς αρχαίους πολιτισμούς ήταν ο τόπος όπου κάτοικοι και Χριστιανοί μοναχοί της Βυζαντινής και μετα-Βυζαντινής περιόδου κατασκεύασαν τους ναούς τους. Πολλές από αυτές τις εκκλησίες παραμένουν σε καλή κατάσταση και εντυπωσιάζουν με τον εσωτερικό διάκοσμο και την εξωτερική τους θέα. Στην περιοχή του Ακρωτηρίου υπάρχει επίσης το όχι ευρέως γνωστό απολιθωμένο δάσος με δέντρα ηλικίας εκατομμυρίων ετών, όπως επίσης μικρά αλλά μοναδικής ομορφιάς λιμανάκια.
Ο καλύτερος τρόπος να ολοκληρωθεί η περιγραφική μας προσέγγιση είναι τα λόγια του ποιητή Πίνδαρου σχετικά με τον Σειληνό, τον πιστό σύντροφο του θεού Διονύσου, που καταδεικνύουν τη φήμη της περιοχής ήδη από την απαρχή της Ελληνικής μυθολογίας.